LAHN

SÖZLÜK ANLAMI:doğrudan ayrılmak” ve “hata etmek” gibi farklı anlamlara gelmektedir. 

TERİM ANLAMI:“Kelimelerin özel yapılarına ve tecvid kurallarına uymamak sebebiyle Kur’ân kıraatinde hata yapmak” demektir

İki kısma ayrılır;

Lahn-i Celi (açık hata);

Kelime yapılarında, harflerin mahrec ve bazı sıfatlarında yapılan hatalara “lahn-i celî” denir. Bu isim, yapılan hatanın belirgin olması ve çoğu kimse tarafından fark edilebilmesi sebebiyle “açık hata” anlamında kullanılmaktadır.

a) Kelime yapısını bozan hatalar:

Bir kelimeye harf ilave etmek yada harf eksiltmek lahn-i celîdir. Kalkalenin idğamlı okunuyor gibi telaffuz edilmesi, kelime sonlarında “hemze”, “hê” veya başka bir harf varmış gibi okunması yada medd-i tabiiyi terk etmek bu tür hatadır.

b) Harfi değiştiren hatalar: Bir harfi başka bir harfe dönüştürmek, harfin mahrecinde yada lazımî sıfatında yapılan hata yine açık bir hatadır. “Dad” harfini “dâl” gibi, üç noktalı peltek bir harf olan “sâ” harfini, “sîn” gibi okumak vb. hatalar bu gruba dair hata türlerindendir.

c) Harfin harekesini değiştiren hatalar: Üstünlü bir harfi, ötreli veya esreli okumak suretiyle harfin harekesini değiştirmek ya da sakin harfi harekeli, harekeli harfi sakin okumak yine lahn-i celîdir.

Lahn-i celî olarak kabul edilen bu tür hatalar, kıraat imamlarının ittifakı ile haramdır.

Lahn-i Hafi (gizli hata)

Harflerin bazı sıfatlarında meydana gelen ve harfin yapısını

değiştirmeyen hatalara “lahn-i hafî” denir. Kıraat ve tecvid konusunda bilgin kişiler dışındakiler tarafından çok az fark edilebildiği için bu tür hatalar “gizli hata” olarak isimlendirilmiştir. Lahn-i hafî de 2 kısma ayrılmaktadır:

a) Kıraat ilmi ile ilgisi bulunan herkesin fark edebileceği hatalar: İhfâ, izhar ve idğam gibi tecvid kurallarını ihlal etmek, gunne gereken yerlerde gunneyi terk etmek, tabiî meddi fazla çekmek ve hareke ile vakıf yapmak bu tür hatalardandır. Lahn-i hafînin bu kısmı tahrimen mekruhtur ve Kur’ân okuyan kimsenin bu tür okuyuş hatasına düşmeyecek kadar tecvid bilgisiyle donanımlı olması vaciptir.

b) Kıraat ilminde uzman olanların fark edebileceği hatalar: Fer’î medleri gereken ölçülerinden az çekmek, kalın okunması gereken harflerde mübalağa yaparak haddi aşmak, ince harflerden sonra gelen elif harfini imale yapar gibi aşırı inceltmek, “ra”, harfinin tekrir sıfatında, “nûn” ve “mîm” harflerinin gunne miktarında yapılan hatalar. Lahn-i hafînin bu kısmı ise tenzihen mekruhtur ve bu tür hatadan korunacak kadar tecvid bilgisine sahip olmak müstehaptır.